Lời khuyên cho các phiên dịch viên mới vào nghề (P3)

Trong phần 3 này, chúng ta tiếp tục tìm hiểu các tình huống có thể xảy ra trong khi phiên dịch và cách xử lý chúng

Trong phần 3 này, chúng ta tiếp tục tìm hiểu các tình huống có thể xảy ra trong khi phiên dịch và cách xử lý chúng

Những diễn giả khó phiên dịch

Một số người không có sở trường nói trước công chúng: họ thường nói lí nhí hoặc nói quá nhanh khiến từ ngữ dính hết vào nhau. Tất cả chúng ta đều từng nghe và gặp khó khăn trong việc hiểu những diễn giả này muốn nói gì bằng ngôn ngữ của họ. Vì thế, thực hành nhiều với những kiểu nói này sẽ tốt hơn cho bạn. Khi làm việc trong các cabin dịch tiếng khác ngoài tiếng Anh, bạn cũng sẽ cần phải tập luyện để hiểu thứ tiếng Anh được phát âm bằng những chất giọng khác nhau mà bạn cần phiên dịch – các đại biểu từ Brazil, Trung Đông, Nhật Bản, Na Uy, Đức, Cộng hòa Séc và Slovakia, cũng như Ấn Độ, Pakistan và một số quốc gia châu Phi thường sẽ nói tiếng Anh thay vì tiếng mẹ đẻ của họ.

Hãy nhớ rằng bạn không phải cố gắng để cải thiện nội dung diễn giả truyền đạt. Ngay cả khi bạn nghĩ những gì diễn giả đang nói thật vô nghĩa và bạn có thể làm tốt hơn, đừng. Diễn giả có thể đang cố ý tỏ ra mập mờ, đang tìm cách câu giờ, đang chờ điện thoại chỉ đạo từ cấp trên… Tất cả những gì bạn cần làm là phiên dịch chính xác và tôn trọng từ ngữ mà diễn giả sử dụng.

Duy trì ngôn ngữ của bạn

Có một câu thành ngữ thường gặp dùng cho “quyền lực xám” (tức là những người già) “Dùng hoặc là quên đi!” Câu này cũng đúng với ngôn ngữ của người phiên dịch ở mọi lứa tuổi. Bạn phải thường xuyên sử dụng ngôn ngữ mình đã học, đọc bằng ngôn ngữ đó, nói bằng ngôn ngữ đó, nghe người khác nói ngôn ngữ đó, nếu không, bạn sẽ quên hết.

Ngôn ngữ luôn tiến hóa theo thời gian. Nếu bạn rời Guatemala hay Argentina từ 10 năm trước, chắc chắn ngôn ngữ bạn đang dùng không giống những gì đang được dùng hiện nay, và bạn sẽ phải cố gắng để cập nhật những cái mới. Ngoài ra, tiếng Tây Ban Nha của bạn sẽ bị ô nhiễm vì những ngôn ngữ được sử dụng quanh bạn. Thậm chí, bạn có thể không nhận ra là mình đang dùng từ “el reporte” thay vì “el informe”. Những từ tiếng Anh dạng tắt cũng có cách ngấm ngầm len lỏi vào những ngôn ngữ khác. Vì thế, bạn phải thường xuyên chú ý đến những đặc ngữ Anh trong lời nói của mình. Bạn cần đọc báo chí và sách văn học của những quốc gia sử dụng ngôn ngữ mà bạn đang làm việc cùng để luôn cập nhật được những thay đổi. Sẽ không có ích nếu bạn chỉ liếc qua các tiêu đề và đọc các nội dung mình thấy hứng thú. Kỹ năng đọc kỹ lưỡng đòi hỏi một tâm trí cởi mở với loại ngôn ngữ được sử dụng, các sắc thái ý nghĩa và đặc biệt chú ý đến các vấn đề hiện tại.

Theo W. Keiser (1975) giải thích, những người mới bắt đầu cũng phải “làm chủ hoàn toàn cách sử dụng các đặc ngữ thường dùng trong các buổi đàm phán và họp mặt quốc tế, tức là những cụm từ và cách diễn đạt có liên hệ trực tiếp tới quá trình hội nghị, cách tổ chức buổi họp, bỏ phiếu, sửa đổi văn bản như nghị quyết, tiêu đề trái ngược với phần công tác của nghị quyết, v…v…

Trong phiên dịch song song, phiên dịch viên phải phụ thuộc vào diễn giả và phải học cách tạo lập câu với sự linh hoạt, nhất là khi phiên dịch giữa hai ngôn ngữ có cú pháp khác nhau. Phiên dịch viên cũng phải có khả năng xử lý những bài nói có tính chất nặng nề, dài dòng hay hoa mỹ, thay đổi thứ tự trong trường hợp tiến trình hợp lý khác nhau giữa các nền văn hóa, cắt những câu dài dòng thành những câu ngắn gọn hơn, thậm chí tìm ra được những cách diễn đạt mơ hồ để xử lý những khó khăn tạm thời, tức là trong trường hợp đang cần “câu giờ” để chờ diễn giả giải thích rõ hơn điều họ vừa nói.

“Phiên dịch viên là một diễn giả chuyên nghiệp. Người đó phải biết cách thích ứng phong cách nói của mình với khán giả và truyền tải thông điệp gốc theo cách mà nó sẽ được diễn giả truyền tải nếu diễn giả nói được ngôn ngữ mà khán giả hiểu và phiên dịch viên đang làm việc cùng. ”

Nếu bạn là người mới bắt đầu, bạn có thể học hỏi rất nhiều từ việc lắng nghe những đồng nghiệp giàu kinh nghiệm phiên dịch để xem họ xử lý thế nào với một tình huống hay chủ đề khó. Khi bạn không phải phiên dịch, hãy nhấn nút để nghe các phiên dịch viên trong các cabin khác sử dụng từ ngữ – đây là một cách khá hiệu quả bởi những đại biểu nói các ngôn ngữ khác nhau vẫn thường sử dụng những từ ngữ giống nhau. Đây cũng là một cách tuyệt vời để cải thiện vốn từ vựng trong ngôn ngữ thụ động của bạn.

(còn tiếp)